He aha tēnei i hira ai?

E tata ana ki te 600,000 ngā kāinga e rēti ana i Aotearoa, ā, e ai ki te rangahau he kino iho ngā kāinga rēti i tō ngā kāinga nō ngā kainoho. E ai ki te rangahau he hononga i waenganui i ngā kāinga makariri, haumākū, hekaheka hoki me ngā putanga hauora kino, ina koa ngā mate pērā i te mate huangō me ngā māuiui manawa. Mā te whakapai i te kounga o ngā kāinga rēti, ka puta ki ngā Tāngata o Aotearoa te hauora pai ake, tae atu ki ngā utu rongoā iti iho me ngā taumata uru hōhipera iti iho hoki. Kāore e pērā te tūpono o ngā kāinga mahana ake, maroke ake hoki, kia pāngia e ngā take whakakino nā te hekaheka me te kōriri, nā reira e tiakina ai te whakangao kaituku rīhi.

He aha ngā mōhiohio matua me mōhio au?

E rima ngā āhuatanga o te kāinga kei ngā paerewa kāinga hauora, e tautoko ai i te kāinga mahana me te maroke.

Whakamahana

Me whai ngā kāinga rēti katoa i tētahi, ētahi rānei, whakamahana whakamau, e āhei ana te whakamahana i te rūma noho matua kia kaua e iti iho i te 18°C me te pupuri i tēnei paemahana i te katoa o te tau. Kāore ētahi pūrere whakamahana tōtōā, nui te utu, haumate rānei e tutuki i ngā herenga o tēnei paerewa. He taputapu aromatawai whakamahana e whakaratohia ana ki tenancy.govt.nz/heating-tool, e whakarato ana i te pūrongo e whakaatu ana i te kahapupuri whakamahana iti e hiahiatia ana. Ka āhei te whakamahi ki te tiro mēnā e rawaka ana te whakamahana ināianei ki te tutuki i te paerewa, mēnā rānei me whakauru i te whakamahana hou.

Ārai

He mea whakature te ārai tuanui me te whakararo papa ki ngā kāinga rēti mai i te 1 o Hōngongoi 2019, mēnā e pai ana te whakauru. Me whakakī, me whakakapi rānei ētahi ārai o nāianei kei ngā kāinga rēti. Kei te āhua tonu o te tauwāhi, me tutuki te ārai tuanui i ngā uara-R iti rawa,* me kaua e iti iho rānei te ārai tuanui onāianei i whakaurua i mua i te 1 o Hōngongoi 2016 i te 120mm te mātotoru. Ko te ārai whakararo papa me whai i te uara-R o 1.3.

 *Ko te tikanga o te 'R' ko te 'resistance' (ātete) – ko te uara-R he inehua i te pai o te ārai ki te ātete i te pūheke wera.

Whakauru hau

Me whai ngā kāinga rēti i te kūaha kotahi, te matapihi kotahi rānei (tae atu ki ngā ramarangi) e huaki ana ki waho i ngā rūma moe, ngā rūma kai, ngā rūma hānea, rūma noho me ngā kīhini katoa. Me whai ngā matapihi me ngā kūaha e huakina ai i te horahanga katoa kia kaua e iti iho i te 5% o te horahanga papa ki tēnā rūma. Me āhei ngā matapihi, ngā kūaha rānei, te whakamau ki te tūnga huaki.

Me whai ngā kīhini me ngā rūma horoi katoa i te kōwhiuwhiu whakaunu e whakaputa hau ana ki waho.

Haukū me te manga

Me whai ngā kāinga rēti i te manga pai mō te unuhanga o te wai paroro, wai mata me te wai whenua, tae atu ki te whakapōahatanga tika. Me whai hake, kōrere me ngā manga te pūnaha manga hei unu i te wai nō te tuanui.

Mēnā he papa whakararo kōpani tō te kāinga rēti, me whakauru te tauārai haukū whenua mēnā e pai ana te mahi pēnā.

Te whakakati kauanu

Me puru ngā kaituku rīhi i ngā ango kino me ngā pūare i ngā pakitara, ngā tuanui, ngā matapihi, ngā papa me ngā kūaha e whakaputa ai i ngā kauanu e rangona ai. Me puru ngā pākaiahi ki te kore e whakaae kētia e te kainoho me te kaituku rīhi.

Tērā ētahi kapenga e pā mai ai ki ēnei paerewa, ā, tērā ētahi kape whānui e pā ai pea ki ētahi kāinga rēti.

He mōhiohio anō mō ngā kapenga i runga i te pae tukutuku a Tenancy Services (external link)
Me mōhio mai koe kei roto anake ngā mōhiohio i te reo Pākehā.

Me aha au i te tuatahi?

Me whaimōhio ngā kainoho me ngā kaituku rīhi ki a rātou anō mō ēnei rā matua.

Mahia Ināianei

Mai i te 1 o Hōngongoi 2019

  • Kua whakaturengia te ārai tuanui me te whakararo papa ki ngā kāinga rēti katoa mēnā e pai noa te whakauru.
  • Me whakauru hoki ngā kaituku rīhi i te tauākī kua waitohua me tētahi whakaaetanga kainoho hou, rerekē, whakahou rānei ka ū rātou, e ū kē ana rātou rānei, ki ngā paerewa kāinga hauora.
  • Tāpiri atu tēnei ki te herenga onāianei nō te 1 o Hōngongoi 2016 ki te whakauru i te tauākī ārai me ngā whakaaetanga rētihanga hou katoa e uhi ana i ngā momo ārai o te kāinga, kei hea, ā he aha te momo me te āhua. E pai ana kia whakakotahitia ēnei tauākī me te waitohu kotahi.
  • Me whakarite mauhanga ngā kaituku rīhi e whakaatu ai i te tautukunga ki ngā paerewa kāinga hauora e hāngai ana, ka hāngai rānei i te wā o te nohanga.

Mai i te 1 o Hōngongoi 2020

  • Me whakauru ngā kaituku rīhi i te tauākī o tō rātou taumata herenga ināianei ki ngā paerewa kāinga hauora ki tētahi whakaaetanga kainoho hou, rerekē, whakahou rānei.

Mai i te 1 o Hōngongoi 2021

  • Me whakarite ngā kaituku rīhi tūmataiti kia ū ō rātou kāinga rēti ki ngā paerewa kāinga hauora i roto i te 90 rā o te rēti whare hou, whakahou rānei.
  • Me ū ngā whare nohoanga (hāunga a Kāinga Ora me ngā rētihanga whare nohoanga Whakarato Kāinga Hapori) ki ngā paerewa kāinga hauora.

Mai i te 1 o Hōngongoi 2023

  • Me ū ngā whare katoa o Kāinga Ora me ngā whare o ngā Whakarato Kāinga Hapori ki ngā paerewa kāinga hauora.

Mai i te 1 o Hōngongoi 2024

  • Me ū ngā kāinga rēti katoa ki ngā paerewa kāinga hauora.

Mō ētahi atu aratohu ki ngā paerewa kāinga hauora, toro atu ki te pae tukutuku a te Tenancy Service (external link) .
Kia mōhio mai koe kei roto ēnei mōhiohio i te reo Pākehā anake.

Mēnā e hiahia ana koe ki te āwhina ki te whakamāori i ēnei mōhiohio, ka āhei koe te whakamahi i tō mātou ratonga whakamāori waea kore utu. Whāia ngā tohutohu i raro iho ki te kōrero ki te kaiwhakamāori.

  1. Waea mai ki a mātou i runga i te 0800 836 262 i muri i te 9.00 i te ata.
  2. Tonoa tētahi kaiwhakamāori.
  3. Whakamōhio ai he aha tō reo kōrero.
  4. Ākuanei ka uru mai tētahi kaiwhakamāori.